Ostatnio skorzystałem z zaproszenia Katarzyny Pruchnickiej i odwiedziłem moją ulubioną radiową Trójkę. Rozmawialiśmy o samodzielności dzieci, o cierpliwości i jej braku, o książce i wielu innych tematach.
Zapraszam – link do audycji Godzina Wychowawcza:
Dziś z samego rana skorzystałem z zaproszenia Katarzyny Dydo i Kariny Terzoni i zajrzałem do radiowej Czwórki. Wraz z Magdą Grzebyk (Krytyka Kulinarna) rozmawialiśmy o dzieciach w przestrzeni publicznej i związanych z tym licznych kontrowersjach.
Atmosfera 10/10, niezmiennie twierdzę, że radio ma w sobie coś magicznego.
Gdy okazało się, że Basia przyjdzie na świat, zaczęliśmy się zastanawiać, jak przebuduje naszą rodzinę, jak wpłynie na nasze relacje, a zwłaszcza – na Zu. Z jednej strony pocieszaliśmy się, że damy radę, w końcu posiadanie dwójki dzieci jest dość powszechnym zjawiskiem i ludzie jakoś dają radę. Z drugiej strony, kategoria „dawania radę” zawiera w sobie najszerszą z możliwych paletę szarości – można dać radę w bardzo różny sposób; od takiego, którego owocem są szczęśliwe, stabilne emocjonalnie dzieci, do stanu, w którym co prawda żyją i funkcjonują, jednak wychodzą z młodości koszmarnie pokiereszowane i pokaleczone przez błędy rodziców. I jak tu wbić się w sfery o większym nasyceniu bieli..?
Póki co, staramy się w miarę możliwości w relację Zu i Basi nie ingerować. Próbujemy dać Zu przestrzeń do własnej interpretacji tej niełatwej sytuacji, obserwujemy, jak sama próbuje sobie radzić i tłumaczyć tę nową rzeczywistość, w której w naszym domu są już dwie istoty małoletnie. Nasza aktywność, oprócz nieustannego tłumaczenia jej, jak działa niemowlak, ogranicza się w zasadzie do dbania o bezpieczeństwo Basi.
Obserwujemy. Patrzymy, jak Zu radzi sobie z koniecznością dzielenia się z Basią, co robi, by oswoić się z poszerzonym składem. I tak już kilka tygodni po narodzinach mikrusa zauważyliśmy, że Zu sprywatyzowała poduszkę do karmienia, fachowo założyła ją na biodra, chwyciła swoją lalkę, uniosła bluzkę i zaczęła ją karmić zachowując identyczną pozę, jak G.
W pierwszej chwili pomyślałem, że to zabawne. I tyle. Dziecko naśladuje dorosłego, koniec refleksji. Dopiero później zacząłem się zastanawiać, po co tak właściwie to robi. Zdaje się, że proste naśladownictwo to tylko powierzchnia, jego istotą jest próba oswojenia emocji związanych z nowymi, trudnymi sytuacjami. Karmienie Basi jest dla niej trudne – wszak jak dotąd tylko ona miała taki dostęp do mamy. Pojawia się więc wachlarz trudnych emocji, z którymi trzeba sobie jakoś poradzić. Szczęśliwie Zu nie wybiera w takich sytuacjach agresji, czyli najprostszego rozwiązania. Wiadomo, najłatwiej przywalić, efekt jest natychmiastowy, emocje rozładowane, a wrzeszczący niemowlak to efekt uboczny, z którym poradzić sobie muszą rodzice. Taka sytuacja zdarza się bardzo rzadko, prawie w ogóle. Zdaje się, że Zu intuicyjnie wybiera taktykę zachowań równoległych, nie decyduje się na walkę, a na płynięcie z nurtem tej sytuacji, odwzorowanie jej. Dzięki temu nie jest w niej sama, towarzyszy, podąża za nią. To mądra strategia, bez dwóch zdań. Sam chciałbym tak umieć.
Zu, zamiast walczyć, chce uczestniczyć. Dzieje się tak w wielu sytuacjach związanych z Basią – wybiera jej ubrania, chce się z nią kąpać. Od kiedy jest to możliwe, sadzamy je razem w wannie, Zu udziela mi lub G. precyzyjnych instrukcji, jak należy dbać o higienę niemowlaka i sprawdza, czy Basia została właściwie umyta. Od dłuższego czasu toczy z nami walki o to, by mogła samodzielnie ją karmić i nosić na rękach. Gdy tłumaczymy jej, że to za wcześnie, że to niebezpieczne, kompletnie tego nie akceptuje, stosuje strategię zdartej płyty i dzień później wraca do tematu. Chce uczestniczyć we wszystkim, co ma z Basią związek. Czasem to uciążliwe, ale korzyść płynąca z takiej postawy jest ogromna – już na tym etapie widzimy, jak silna jest więź między nimi. Basia na widok Zu reaguje dziką radością, śmieje się całą sobą, odrzuca zabawki po to, aby wejść w interakcję z siostrą. Z kolei Zu troszczy się o nią, robi to zupełnie spontanicznie, często sama sprawdza, co robi Basia, czy nic jej nie jest. Myśli o niej. To, jak mocna jest już ta więź, dotarło do mnie ostatnio, gdy położyła nas dość koszmarna grypa żołądkowa. W związku z tym wysłaliśmy Zu na niespełna trzydniową emigrację do dziadków. Gdy nieco się ogarnęliśmy, zapakowałem Basię do samochodu i pojechaliśmy razem po Zu. Gdy wszedłem do mieszkania, postawiłem nosidło z Basią na podłodze i pobiegłem się przywitać. Zu wystartowała w naszym kierunku, przyklęknąłem czekając, aż wpadnie w moje otwarte ramiona, tymczasem ona bez słowa minęła mnie i poleciała uściskać Basię, najpierw ją, bo to za nią stęskniła się najbardziej. Pierwsze zdziwienie przerodziło się u mnie w autentyczne wzruszenie, było to dla mnie dość niesamowite, że zareagowała tak jednoznacznie i spontanicznie.
Basia rośnie, zyskuje nowe umiejętności, które w nieuchronny sposób skomplikują siostrzaną relację. Porusza się, pełza, raczkuje i nieustannie zmienia miejsce chwilowego pobytu, zyskała mobilność, która ułatwia jej dostęp do rozmaitych przedmiotów, w tym zabawek Zu. Pojawiają się spięcia, pojawia się walka o terytorium. Zobaczymy, jak sobie będą radziły w nowych, trudnych sytuacjach, które będą narastać lawinowo. Obserwujemy dalej.
Od kiedy gramy w poszerzonym składzie, o odpoczynek trudno. To zdanie, pozostawione bez komentarza, skończyłoby się szybkim lewym prostym G. skierowanym na moje oblicze, dlatego dołączam komentarz: dwoje małych dzieci w domu to wyzwanie głównie dla mamy. Wiadomo – karmi, jest bliżej, zwłaszcza Basi. Na co dzień mi łatwiej odpocząć, dlatego raz na jakiś czas staram się zabrać dzieci gdziekolwiek, aby zostawić dom w stanie przyjemnej ciszy i harmonii, do której dostosowuje się nawet pies Kozak stwarzając tym samym optymalne warunki do fizycznej i psychicznej regeneracji mojej żony.
Zawsze w takiej sytuacji robię szybki brainstorming zastanawiając się, co zrobić. Można zastosować wariant standardowy, czyli zabrać dzieci i orbitować wokół domu. Nudno. Można zastosować rozwiązanie zawsze entuzjastycznie przyjmowane przez Zu, czyli skok do pobliskiej kawiarni na dripa, soczek jabłkowy i naleśniki, koniecznie z jagodami tato. Już fajniej, ale ile można powielać ten sam scenariusz. Dlatego czasem organizuję eskapady w strony nam nieznane.
Wbrew pozorom nie trzeba szukać daleko – wokół Warszawy jest masa interesujących miejsc, które świetnie nadają się na jednodniowy wypad z bazy. Tym razem, korzystając z chwilowej fazy Zu na księżniczki w dowolnej formie, na celowniku znalazł się Zamek Książąt Mazowieckich w Czersku. A raczej to, co z niego zostało.
Odhaczyłem wyjazdową checklistę, spakowałem wszystkie gadżety Zu i Basi, jedzenie, picie i wszystkie rzeczy niezbędne dzieciom do przeżycia sam na sam z ojcem. Zapakowałem pasażerki do samochodu, potraktowałem Basię smoczkiem co zazwyczaj pomaga jej w szybkim tempie pogrążyć się w śnie i zaczęliśmy z Zu rozprawiać na temat możliwych scenariuszy. Uświadomiłem ją, że w zamkach mieszkają księżniczki, co rozwiało wszelkie wątpliwości co do celowości tej wycieczki. Od tej chwili Zu kilkanaście razy przypomniała mi, że jedziemy szukać księżniczek i czy na pewno o tym pamiętam. Uruchomiła swój wirtualny telefon i przeprowadziła kilka wirtualnych rozmów telefonicznych, uświadamiając obie babcie, O. i ciocię N, że właśnie wybiera się na wyprawę w poszukiwaniu księżniczek. Obie dziewczyny zafundowały sobie regeneracyjną drzemkę w drodze. Dojechaliśmy.
Zu nałożyła swój futrzany kubrak i słoneczne okulary (moja ulubiona, ekstrawagancka stylizacja), zapakowałem Basię w nosidło i ruszyliśmy w stronę zamku.
Minęliśmy Pana Po Przejściach, który chwilowo trudnił się sprzedażą waty cukrowej („jak ma na imię ten wujek tato?”) i weszliśmy na dziedziniec, który był pełen postaci odzianych w stroje z epok dawnych, co bardzo zainteresowało Zu. Stanęła przed jedną z takich osób i zaczęła bez słowa się w nią wpatrywać, co zawsze wprowadza ludzi w dość zabawny stan lekkiego zakłopotania. Basia z kolei przyjęła strategię milczącego monitoringu otoczenia.
Doszliśmy do jednej z baszt, okazało się, że jest otwarta – weszliśmy do środka. Od tej chwili pytanie „gdzie są księżniczki?” padło chyba dwadzieścia razy – jak widać, Zu spodziewała się spotkać ich tysiące, przy każdej ścianie, na każdym rogu i w każdym zakamarku. Zdałem sobie sprawę, że będę się musiał z tych księżniczek jakoś rozliczyć i wytłumaczyć Zu, dlaczego właściwie ich tam nie ma.
-Czy tu jest księżniczka tato?
-Wiesz co Zu, one dawno temu tu mieszkały, ale teraz już nie mieszkają.
-Dlaczego?
-Bo księżniczki już opuściły zamki.
-Jak to???
-Musisz sobie wyobrazić, że tu są. Wtedy będzie fajnie.
-A co to znaczy wyobrazić?
No i klops. Wytłumaczenie, czym jest wyobraźnia, chwilowo mnie przerosło. Na szczęście dotarliśmy właśnie do komnaty, która ewidentnie była kiedyś zamieszkiwana przez księżniczki. Było w niej wielkie łoże z czerwonym baldachimem. Zu bardzo się ożywiła. nawet Basia mruknęła z zainteresowaniem. Zu popatrzyła na łoże, podeszła do niego, usiadła na krawędzi i zaczęła ściągać buty. Na moje pytanie, co właściwie robi, odrzekła że musi się położyć. W pierwszym odruchu próbowałem ją od realizacji tego planu odwieść, w końcu to trochę muzeum, może nie wolno dotykać i w ogóle. Zu była bardzo zdziwiona, w końcu skoro jest dostępne łóżko, a ona chce się do niego przymierzyć, to czemu nie? Wlazła więc pod baldachim, zostawiła buty elegancko ułożone przy łóżku, nakryła się czerwoną kołderką, ludzie wchodzili i wychodzili, a moja córka robiła za eksponat. Za nic nie mogłem jej spod tej mocno zakurzonej kołderki wydobyć.
W końcu się udało. Zwiedziliśmy jeszcze kilka tajemniczych pomieszczeń, pogapiliśmy się trochę na widoczki przez okna na szczycie baszty, poleżeliśmy chwilę na trawie na dziedzińcu i zarządziliśmy odwrót. Zu przez kilka kolejnych dni przeżywała, że w zamkach nie ma już księżniczek. Stwierdziła jednak, że trzeba koniecznie zwiedzić inne zamki, bo kto wie, może w jednym z nich została jakaś jedna, zagubiona księżniczka, którą mogłaby sobie pooglądać, a najlepiej zawrzeć z nią bliską znajomość.
I po spotkaniu! Empik Arkadia ugościł nas zacnie. Dziękuję Grzegorzowi Kasdepke za świetne prowadzenie spotkania, dzięki niemu stres debiutanta szybko przerodził się w przyjemność czerpaną ze spontanicznej rozmowy dwóch ojców. Wszystkim obecnym dzięki stokrotne za poświęcony czas. Jedziemy dalej!
Zapraszam na tekst o Zu i Kozaku. Historia zmagań człowieka ze zwierzem w wersji skróconej. Link poniżej.
Od kiedy Basia jest z nami, siłą rzeczy porównujemy ją z Zu, zastanawiamy się, jakie są teraz, jakie będą, przyglądamy się ich temperamentowi i zwyczajom. Przypominamy sobie często, jak Zu zachowywała się i reagowała w podobnych sytuacjach, z którymi mierzy się teraz Basia. Ogólnie rzecz biorąc – jest spokojniejsza. Ale właśnie: ona? A może my?
Często się słyszy, że drugie dziecko jest znacznie spokojniejsze, współpracujące, jakieś takie bardziej user-friendly. Wcześniej nie zastanawiałem się nad tym specjalnie, ale od kiedy rezydujemy w naszym lokum we czwórkę (nie licząc Kozaka), raz po raz konfrontuję się z tą obserwacją. Zastanawiam się, co właściwie o tym decyduje. Pierwsza refleksja – takie ma usposobienie. Tyle. To jednak kolejny przykład sytuacji, w której dość bezrefleksyjnie kupuję pierwsze, najprostsze wytłumaczenie. Gdy sięgnąć głębiej, robi się ciekawiej.
Myśląc o tych różnicach zaczęliśmy z G. analizować, jak się zmieniamy jako rodzice. Co się działo z nami, gdy mierzyliśmy się z pierwszym dzieckiem, co się dzieje teraz. Wniosek jest dla nas prosty – abstrahując od różnic w temperamencie Zu i Basi, bardzo duże zmiany zaszły w nas samych. Gdy po raz pierwszy przebieraliśmy Zu, trzęśliśmy się ze stresu. Pierwsze przebieranie Basi łączyłem z pełną spokoju konwersacją z G. i wymianą wzajemnych obserwacji. Pierwsza próba noszenia Zu na rękach obfitowała w wiele wyzwań – trzeba było zapanować nad drżeniem rąk, uważać na jej głowę, wytłumaczyć sobie, że damy radę i nie zrobimy jej krzywdy. Parę godzin po narodzinach Basi po prostu wziąłem ja na ręce, wiedziałem jak, miałem więcej przestrzeni, aby skoncentrować się na niej, a nie na swoich obawach. Tak w zasadzie było – i jest – z każdą czynnością obsługową, na każdej płaszczyźnie kontaktu. Nie oznacza to, że kontakt z Basią jest bardziej zwyczajny, pozbawiony tych wszystkich wielkich emocji, podkręconych obawą i stresem. Ten kontakt jest inny, spokojniejszy, bardziej opanowany, pewniejszy. Z Zu, zwłaszcza na początku, było wariacko. Z Basią jest ciszej. Wydaje się więc, że nasz spokój promieniuje na nasze dziecko. Jak wiadomo, wspominałem o tym zresztą we wcześniejszych tekstach, dziecko ma wbudowany mechanizm bezbłędnej detekcji napięcia – natychmiast je rozpoznaje i samo się usztywnia. Basia usztywnia się rzadko.
Swoja drogą, to zabawne, jak wiele sprzeczności łączy posiadanie dwójki dzieci. Z jednej strony, bazując na zdobytym już doświadczeniu, można przekazać dziecku więcej spokoju i opanowania. Z drugiej – pojawienie się drugiego dziecka wprowadza dodatkowy element chaosu do rodzinnego życia, czas przyspiesza, tempo życia również. Częściej robi się nerwowo, jest więcej zmęczenia, które potrafi działać jak zapalnik i rozniecać wojny domowe. Jak to wszystko ogarnąć..?
Ilustracja z książki ‚Tata w Budowie’ Maria Apoleika / Psie Sucharki
W niedzielę skorzystałem z zaproszenia Kuby Kukli i wybrałem się w Al. Niepodległości zwiedzić szklany biurowiec Polskiego Radia. Miło się rozmawiało! Nic nie wytrąci mnie z przekonania, że radio to najfajniejsze medium. Lubię radio.
Zapraszam – link do audycji:
polskieradio24 – Tata w Budowie
Fathers, magazyn dla ojców, który wyjątkowo lubię i cenię, zgodził się objąć patronat nad książką. Yeah!
Link do recenzji –
Tata w budowie 